Τι είναι οι ιδιοπαθείς φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου;
Δύο είναι οι κύριοι εκπρόσωποι που αποτελούν το φάσμα εκείνο των καταστάσεων που περιγράφονται με τον γενικότερο όρο ιδιοπαθείς φλεγμονώδεις νόσοι του παχέος εντέρου: η ελκώδης κολίτιδα και η νόσος του Crohn. Πρόκειται ουσιαστικά για μια φλεγμονή του εντέρου σε άλλοτε άλλα σημεία και έκταση. Η αιτιολογία των φλεγμονωδών νόσων δεν έχει ξεκαθαριστεί πλήρως. Πολλές θεωρίες έχουν διατυπωθεί αλλά καμία δεν έχει αποδειχθεί. Έχουν ενοχοποιηθεί πολλοί περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως η δίαιτα, το κάπνισμα, το αλκοόλ, οι λοιμώξεις και το οικογενειακό ιστορικό.
Σήμερα όμως, τείνει η επιστημονική κοινότητα να υποστηρίζει ότι οι ασθένειες αυτές είναι αποτέλεσμα του Δυτικού τρόπου ζωής που περιλαμβάνει πληθώρα έτοιμου φαγητού, του γνωστού junk food και της πολύ εκτεταμένης χρήσης αντιβιοτικών από τη νεαρή ηλικία. Όλα αυτά έχουν σαν αποτέλεσμα τη διατάραξη των φυσιολογικών μικροβίων του εντέρου, και την υπερβολική αντίδραση του εντέρου τόσο σε τρόφιμα, όσο και σε μικρόβια, με τελική συνέπεια την εγκατάσταση φλεγμονής.
Οι ιδιοπαθείς φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου είναι περισσότερο συχνές στη βόρεια Ευρώπη και στο λευκό πληθυσμό της βόρειας Αμερικής. Υπολογίζεται στη Μεγάλη Βρετανία ότι 1 στους 250 ανθρώπους πάσχει από κάποια μορφή φλεγμονώδους νόσου του εντέρου. Η νόσος εμφανίζεται σε δύο διαφορετικές ηλικίες στη ζωή μας. Η συχνότερη εμφάνιση είναι στις ηλικίες 10 με 40 ετών και η δεύτερη στις ηλικίες 55 με 60 ετών. Και τα δύο φύλα προσβάλλονται ισότιμα.
Πώς γίνεται η διάγνωση των φλεγμονωδών νόσων του εντέρου;
Η διάγνωση των φλεγμονωδών νόσων του εντέρου γίνεται με κολονοσκόπηση ή/και γαστροσκόπηση στα άτομα που έχουν τα ύποπτα συμπτώματα. Επιβεβαίωση θα πραγματοποιηθεί μετά από βιοψία στις περιοχές της φλεγμονής και αφού αποκλειστούν άλλες παρόμοιες καταστάσεις από τον ειδικό ιατρό.
Η ελκώδης κολίτιδα και η νόσος του Crohn έχουν διαφορετική κατανομή κατά μήκος του πεπτικού σωλήνα. Η ελκώδης κολίτιδα καταλαμβάνει κυρίως το τελικό τμήμα του παχέος εντέρου και επεκτείνεται προς τα εγγύς με συνέχεια, ενώ η νόσος του Crohn μπορεί να προσβάλει ολόκληρο το γαστρεντερικό σύστημα του ανθρώπου κατά τόπους από τη στοματική κοιλότητα μέχρι τον πρωκτό. Η συχνότερη εντόπιση της είναι ο τελικός ειλεός, γεγονός που εξηγεί και την προηγούμενη ονομασία της σαν “τελική ειλεΐτιδα”.
Στην ελκώδη κολίτιδα η φλεγμονή επηρεάζει μόνο τον βλεννογόνο και τον υποβλεννογόνιο χιτώνα του εντέρου, ενώ ολόκληρο το τοίχωμα του εντέρου προσβάλλεται στη νόσο του Crohn. Στο βλεννογόνο του εντέρου δημιουργούνται έλκη και κοκκιώματα, ενώ οι φλεγμονώδεις πολύποδες που εμφανίζονται δίνουν την εντύπωση “πλακόστρωτου”.
Ποια είναι τα συμπτώματα;
Κύρια συμπτωματολογία της ελκώδους κολίτιδας και της νόσου του Crohn αποτελεί ο κοιλιακόςπόνος, οι διάρροιες που μπορεί να περιέχουν αίμα ή/και βλέννες, ο πυρετός, οι εμετοί, η απώλεια σωματικού βάρους και η αίσθηση ημιτελούς κένωσης. Παράλληλα, υπάρχει ένα αίσθημα κόπωσης. Στη νόσο του Crohn μπορεί να έχουμε και προσβολή του πρωκτού με παρουσία ραγάδων, περιεδρικών συριγγίων και αποστημάτων. Βασικό χαρακτηριστικό των φλεγμονωδών νόσων του εντέρου είναι οι εξάρσεις και οι υφέσεις των συμπτωμάτων. Δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε πόσο θα διαρκέσει μια ύφεση, πότε θα έρθει μια έξαρση της νόσου και πόσο αυτή θα διαρκέσει. Ξέρουμε όμως με βεβαιότητα ότι δεν μπορεί ποτέ να επιτευχθεί εξαφάνιση και ίαση από τη νόσο.
Συχνές επίσης είναι και οι εκδηλώσεις της νόσου σε άλλα όργανα εκτός του εντέρου. Η φλεγμονή μπορεί να προσβάλει το μάτι, το δέρμα, το συκώτι, τα οστά και τις αρθρώσεις. Καταστάσεις όπως το γαγγραινώδες πυόδερμα, το οζώδες ερύθημα, η ιριδοκυκλίτιδα, η σκληρυντική χολαγγειΐτιδα, η αφθώδης στοματίτιδα, η ιερολαγονίτιδα, η αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα κτλ. στην περίπτωση της νόσου του Crohn ανέρχονται στο 30% των ασθενών.
Ποια είναι η θεραπεία για τις φλεγμονώδεις νόσους του παχέος εντέρου;
Οι φλεγμονώδεις νόσοι του παχέος εντέρου αντιμετωπίζονται κατά βάση με συντηρητική θεραπεία με χρήση διαφόρων φαρμάκων. Πολύ σημαντικό ρόλο στη θεραπεία διαδραματίζουν τα κορτικοστεροειδή, κάποια αντιβιοτικά, κάποια παράγωγα της ασπιρίνης και τα ανοσοκατασταλτικά. Στόχος τους είναι ο περιορισμός της φλεγμονής στο έντερο.
Μια υγιής και ισορροπημένη διατροφή είναι πολύ σημαντική στις φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου. Εν μέρει μπορεί κάποιες τροφές να επιτείνουν τη φλεγμονή και εν μέρει μπορεί να υπάρχει δυσκολία λόγω της φλεγμονής να απορροφηθούν σημαντικά θρεπτικά συστατικά από τις τροφές. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη μερική έλλειψη βιταμινών, την αναιμία κτλ.
Η χειρουργική θεραπεία επεμβαίνει κατά κύριο λόγο σε επείγουσες καταστάσεις και στην παρουσία επιπλοκών από τη φλεγμονή. Επίσης η χειρουργική θα κληθεί να αντιμετωπίσει τις φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου όταν η φαρμακευτική αγωγή και τα συντηρητικά μέσα αποτύχουν, για να καλυτερεύσει τις συνθήκες υγείας του ασθενούς.
Υπάρχουν επιπλοκές;
Επιπλοκές των φλεγμονωδών νόσων του εντέρου αποτελούν η μεγάλη διάταση του παχέος εντέρου ή αλλιώς “τοξικό μεγάκολο” που μπορεί να οδηγήσει στη διάτρηση του, η απόφραξη του εντέρου από τη φλεγμονή, η μεγάλη αιμορραγία, τα συρίγγια μεταξύ διαφορετικών τμημάτων του εντέρου ή μεταξύ του εντέρου και γειτονικών οργάνων και τελικά ο καρκίνος του παχέος εντέρου.
Ένας ασθενής που πάσχει από φλεγμονώδη νόσο του εντέρου έχει πραγματικά μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξει καρκίνο στο παχύ έντερο του. Ο κίνδυνος αυτός ουσιαστικά μεγαλώνει με τη μακρόχρονη παρουσία της νόσου στον ασθενή. Τακτική παρακολούθηση με βάση τις οδηγίες του ειδικού ιατρού απαιτείται στα άτομα που πάσχουν από φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου.
Επικοινωνήστε με τον γενικό χειρουργό Δρ Δημήτριο Τσάμη για να ενημερωθείτε σωστά για τις φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου και τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου!